EX 73-177 Helmond, Woningenwoud

Beschrijving van het plan

In 1972 krijgt Piet Blom van de gemeente Helmond de opdracht
voor het ontwerp van een ‘ontmoetingscentrum’, als invulling van een braakliggende terrein in de binnenstad van Helmond. Blom stelt voor om de scheiding tussen cultuur (het ‘bijzondere’) en wonen (het ‘gewone’) op te heffen, en een ontwerp te maken waarin beiden in elkaar vervlochten zijn. Hij ontwerpt een woud van ‘boomwoningen’, op hun kant geplaatste kubussen, rond het ontmoetingscentrum, geïnspireerd op de bomen in de Peel. Hiermee bouwt hij verder op zijn ideeën over ‘Wonen als stedelijk dak’, een gelaagde stad, met op het maaiveld openbare ruimte met gevarieerde functies en op poten daarboven een ‘dak’ van dicht op elkaar gebouwde woningen – net als de Kasbah in Hengelo. Hij wil daarmee een levendig stedelijk milieu creëren, als alternatief voor de monotonie van de naoorlogse stadsuitbreidingen.

Het Speelhuis bestaat uit een grote centrale kubus (het theater, Blom noemde het ‘de circustent’), met daaromheen kleinere kubussen
met vergaderruimtes, een theatercafé, enkele kleine muziekzalen en ruimten voor diverse creatieve activiteiten. Het dak met woningen daaromheen is op een aantal plaatsen geperforeerd door het weglaten van kubussen om licht toe te laten op straatniveau. Het oorspronkelijke stedenbouwkundige plan telt naast het Speelhuis 188 geschakelde kubuswoningen. Als het plan voor het predicaat ‘Experimentele Woningbouw’ wordt ingediend, is dat al teruggebracht tot 60, omdat een parkeergarage onder het complex is komen te vervallen.

De woningen bestaan uit gekantelde kubussen die onderling geschakeld zijn en ieder met een punt rusten op een betonnen kern, waarin de trap is opgenomen. De eerste etage noemt Blom het ‘straathuis’, de tweede het ‘hemelhuis’ en de derde etage de ‘Ioofhut’. Blom: ‘Voor ieder moment van de dag en voor ieder humeur, is er een apart niveau om tot jezelf te komen.’ De eerste woonlaag — op +5,00 m, met driehoekige grondvorm en naar buiten wijkende wanden — bevat een keuken, een woonruimte en een douche/ toilet-ruimte (in de kern). De tweede woonlaag — op +7,80 m, met een regelmatige zeshoek als grondvorm en deels naar buiten wijkende, deels naar binnen komende wanden — heeft een woon- en slaapfunctie en
biedt alleen uitzicht naar boven toe. De derde woonlaag — een piramidevormige ruimte, op +10,80 m, met een regelmatige zeshoek als grondvorm — kan worden ingericht als atelier of slaapruimte.

Reden van predicering

Zowel de woonvorm, de woonmogelijkheden, de vormgeving en de wijze waarop functies binnen één stedebouwkundige structuur zijn geïntegreerd, vond de commissie uitermate experimenteel. Zowel het project in zijn geheel als de woningen afzonderlijk vervullen door de zeer ongewone en markante vormgeving een duidelijke symbool- en identi catiefunctie. Door de inventieve wijze van schakelen is er een eenheid ontstaan. De woning heeft veel experimentele eigenschappen, zowel in bouwtechnische als woontechnische zin. Opvallend is het praktisch en ruimtelijk effect van de schuine wandvlakken. Door het benutten daarvan kan het bruikbare oppervlak worden vergroot. Vanwege de nogal beperkte ruimte en de geringe interne privacy, is

de woning meer geschikt voor kleine huishoudens. De ligging in het centrum is een pluspunt.
De nadrukkelijke vormtaal vond de commissie voor sommigen te veel, terwijl anderen dat juist als beschermend konden ervaren: een uitdaging voor mensen met een ruime fantasie, voor anderen totaal ongeschikt.